انسان‌ها در هر دوره تحول روانی- اجتماعی تکالیفی به عهده دارند که یکی از مهمترین تکالیف در دوره بزرگسالی انتخاب همسر و برقراری رابطه خوشایند و طولانی مدت با جنس مخالف است.پس می توان گفت روابط عاطفی و عاشقانه بخش مهمی از زندگی اکثر افراد است و منبعی است برای صمیمیت، هویت،امنیت عاطفی و موقعیت اجتماعی آغاز یک رابطه عاطفی عموما همراه با یک حس پذیرش، شادی ، عشق و لذت است و پایان آن هم عموما با احساس طرد‌شدن و فقدان و تجربه هیجان‌های ناخوشایند منفی است.

عشق چیست؟

عشق، از جمله موضوعاتي است كه از ديرباز ذهن بشر را متوجه خود ساخته است. روانشناسان عشق را يك هيجان اساسي و مثبت معرفي میدانند، اما در مورد مفهوم عشق و انواع آن اتفاق نظر ندارند.
اشپيتز و بالبي 1 (از ديچ، 1978 ) عشق را به عنوان يكي از نيازهاي اوليه روانشناختي در نظر گرفتند كه فقدان آن به آسيب روانشناختي منجر مي‌شود.

چه زمانی دچار شکست عشقی می شویم؟

می‌توان گفت عشق حیرت‌انگیزترین و دردناک‌ترین هیجانی که ما انسان‌ها تجربه می‌کنیم. تجربه عشق تجربه‌ی لذت بخشی است و به الطبع تجربه از دست‌دادن آن می‌تواند بسیار ناراحت‌کننده و دردناک باشد. تا جایی که يكي از فراگيرترين و سخت‌ترين تجربه‌هاي فقدان و سوگ را مي‌توان در ناكامي ناشي از فروپاشي روابط عاشقانه ديد. شكست‌هاي عاطفي، به مواردي اشاره دارد كه رابطه‌ي عاطفي بين يك زوج برهم خورده و با جدايي از هم، پايان يافته باشد. این جدایی به معنای طرد و رد شدن فرد از سمت فرد محبوب و مورد علاقه‌اش است.

علائم شکست عاطفی

شکست عاطفی یک حالت حقارت و سرخوردگی در قرد ایجاد کرده و او را به سمت تجربه انزوا و غم می‌برد.
از مجموعه علائم شکست عاطفی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

آشفتگی هیجانی

یکی از علایمی است که افراد بعد از شکست عشقی به آن دچار می‌شوند.در واقع توان و ظرفیت بدن برای انطباق با شرایط جدید به آشفتگی هیجانی بیشتر دامن می‌زند و یا از شدت آن می‌کاهد. افرادی که در این بین توانایی تحمل پایینی برای انطباق با موقعیت‌های آشفته ساز دارند به مراتب احساسات منفی بیشتری نظیر ناراحتی، غم، ترس، اضطراب، ناامیدی و حیرت را تجربه می‌کنند.

این افراد هیجان را به درستی نمی‌شناسند و آن را غیر‌قابل تحمل می‌دانند. وجود هیجان آن‌ها را دچار احساس شرمساری می‌کند و افراد توانایی خود را برای درک و تجربه و مدیریت آن پایین می‌بینیند و با این تصور تلاش زیادی برای جلوگیری از تجربه هیجان‌های منفی و آشفته‌ساز می‌کنند و به دنبال تسکین‌های فوری هستند.

سرزنش کردن

از علایم دیگر شکست عاطفی می‌توان به سرزنش‌کردن خود اشاره کرد که به معنی تنها مسئول و مقصر دانستن خود در این رابطه شکست خورده است. زمانی که فرد خودش را سرزنش می‌کند به واقع خودش را مورد ارزیابی و خطاب منفی قرار می‌دهد که می‌توان گفت هدف این گونه رفتار بی‌ارزش ساختن خود است.
سرزنش‌کردن شخص را به شدت گرفتار احساس گناه می‌کند و منجر به آسیب‌های روحی و روانی بیشتری همچون افسردگی و اضطراب می‌شود.

علایم فیزیکی

از علایم فیزیکی شکست عاطفی می‌توان به بی‌حسی، خستگی گاهی تب و لرز اشاره کرد. احساس سردرگمی و گیجی، افکار تکراری و مشغولیت‌های دایم ذهنی درباره شکست عاطفی و اتفاقات مربوط به رابطه، اختلال در خواب، اختلال در تمرکز از علایم دیگر شکست عشقی محسوب می‌شوند.

چه کسانی دچار شکست عاطفی می شوند؟

از آن جایی که شکست در روابط عاطفی و عشقی ممکن است برای هر فردی با هر ظرفیتی پیش آید، می‌توان گفت فقط کسانی دچار شکست عاطفی نمی‌شوند که عاشق نشوند.

واکنش افراد نسبت به شکست عاطفی:

از آنجایی که تجربه احساساتی که یه واسطه شکست عاطفی برای فرد بوجود می‌آید بسیار دردناک است و ممکن است از تحمل و ظرفیت او خارج باشد، افراد برای رهایی از آن دست به رفتارهایی می‌زند تا به اصطلاح تسکینی بر دردهای طاقت‌فرسای این شکست عاطفی و عشقی شود.

– عده‌ای از این افراد راجع به شکست عاطفی خود با دیگران صحبت می‌کنند، خشم خود را به دوستان و آشنایان بازگو می‌کنند و اجازه می‌دهند دیگران به ناراحتی آن‌ها پی‌ببرند.

– ممکن است معشوق را مقصر دانسته و خود را حق به جانب بدانند، شروع به سرزنش کردن و انتقاد از معشوق کنند و القاب منفی به او بدهد.

– عده ای دیگر سعی می‌کنند این احساسات را بروز نداده و به اصطلاح در خودشان حل و فصل کنند.

افراد غالبا برای درد رهایی خود از هیجان‌هایی مربوط به شکست عاطفی تسیکین دهنده‌های موقتی دارند از جمله این تسکین‌دهنده‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد‌:

سرزنش خود و یا سرزنش کردن شریک عاطفی، گریه مداوم، تکرار مداوم خاطرات، پرخوری یا کم خوری، چرخیدن و صرف وقت در فضای مجازی، خواب زیاد، و یا کم خوابی، مشغول کردن خود به کار زیاد، مصرف الکل، مصرف بی رویه سیگار و شروع مجدد رابطه‌های عاطفی سطحی و پرتعدد و …

این خود تسکین دهنده‌ها به ظاهر تسکین‌دهنده خوبی هستند و فرد را از احساس‌های دردناکش به صورت موقت خلاص می‌کند، اما مسئله این است که این رفتارها و واکنش‌ها مشکلی را حل نمی‌کنند و فرد همچنان بعد از دوره زمانی کوتاهی با احساس‌ها و افکار عمیق و دردناکش دوباره درگیر می‌شود، پس می‌توان گفت راه‌کارهایی هستند که ظاهرا در کوتاه مدت موثر است و فرد را برای لحظاتی هر چند کوتاه از هیجانات منفی دور می‌کند ولی در بلند‌مدت ناکارآمد و بی فایده‌اس و دوباره چرخه افکار و احساسات منفی کار خودش را از سر می‌گیرد.

شکست عاطفی چه تاثیری بر فرد می‌گذارد؟

شکست عاطفی همراه با مجموعه علائمی فیزیکی،رفتاری،ذهنی و احساسی است که بالاتر به آن پرداختیم.
گاهی این شکست اثرات مخرب بیشتری بر فرد می گذارد و عملکرد او را در درحوزه های مختلف تحصیلی، اجتماعی و شغلی به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد.
این آثار به قدری قدرتمند هستند که موجب تأثیرات منفی و شدیدی از جمله افسردگی ،اضطراب و احساس ناامنی شدید می‌شود.

راهکارهای مقابله و بهبود شرایط فرد دچار شکست عاطفی

از جمله این راه‌ها خودیاری است یعنی کمک خود فرد بدون یاری‌گرفتن از یک متخصص روانشناس و مشاور با استفاده از راهبردهای زیر:

کتاب درمانی

یکی از راهکار‌ایی که به کمک آن می‌توانیم با دردهای ناشی از شکست عاطفی کنار بیاییم کتاب درمانی است. کتاب‌های خودیاری در حوزه روانشناسی و استفاده از تکنیک‌های مربوط به آن می‌تواند در تسکین دردهای عاطفی فرد کمک‌کننده باشد.

ورزش

ورزش راه موثر دیگری برای مقابله با اثرات ناشی از شکست عاطفی است. برنامه منظم ورزشی برای فعالیت‌های جسمانی کمک می‌کند تا بتوانیم با برانگیختگی و آشفتگی‌های شدید ناشی ار شکست عاطفی کنار بیاییم.

قدرت تفکر مثبت

قدرت تفکر مثبت به معنی دیدن جنبه‌های معین و مثبتی از واقعیت می‌باشد. فردی که دچار شکست عاطفی شده در درد و رنج ناشی از این شکست غرق می‌شود و تفکر منفی تنها بخش ذهنی او را دربر می‌گیرد. با بکار‌گیری خود گویی مثبت، تفکر خوش بینانه را تمرین کنید تا به واسطه آن راه‌حل‌های بیشتری برای مشکلات پیدا کنید .این نوع تفکر کمک می‌کند کمتر تسلیم شکست و نتایج ناشی از آن شوید. افراد با به کار‌گیری این نوع مهارت توانایی بیشتری برای غلبه بر رنج و نا‌امیدی حاصل از شکست عاطفی پیدا می‌کنند.

حفظ ارتباطات

انسان موجودی است اجتماعی، معاشرت با دیگران باعث بالا رفتن سطح شادی و رضایت او از زندگی می‌شود. معاشرت با دوستان و آشنایان خوب، خلق و خوی ما را بهبود می‌بخشد. ضمن اینکه این افراد حامیان مهمی برای فرد دچار شکست عاطفی محسوب می‌شود و می‌توانند کمک بزرگی برای ردشدن او از این شرایط سخت باشند.

زندگی در زمان حال

افرادی که توانایی بیشتری برای زندگی در زمان حال دارند، افراد شاد‌تری هستند. برای اینکه در زمان حال زندگی کنید می‌توانید درگیر فعالیت‌های ورزشی شوید که تمام توجه شما را نیاز دارد. مانند: یوگا، بدمینتون، تنیس و…

راه دیگر مقابله با اثرات شکست عشقی که می‌توان گفت سلامت روان و روابط بین‌فردی فرد را با خطر مواجه می‌کند و به واقع بهزیستی روانشناختی او را دچار آسیب می‌کند، مراجعه به کلینیک و استفاده از خدمات تخصصی حضوری و کمک گرفتن از یک مشاور و روانشناس و یا دریافت خدمات غیرحضوری و مشاوره آنلاین است که این امر می‌تواند اقدام موثری باشد برای بهبود، درمان و پیشگیری از آسیب‌های جدی بعدی فرد.