اختلال هراس خاص، یکی از رایج‌ترین اختلال‌های اضطرابی است که شمار زیادی از افراد جامعه به آن مبتلا هستند. شاید شما هم در اطرافتان با افراد زیادی روبرو شده باشید که از حیوان‌های مختلف، بلندی، تاریکی، آسانسور، هواپیما یا …. می‌ترسند. اختلال هراس خاص یا فوبیا به معنی وجود ترس شدید از یک شیء، حیوان یا موقعیت به خصوص است. شدت این ترس به حدی است که برای فرد اضطراب زیادی ایجاد می‌کند و همیشه باعث اجتناب از محرک یا موقعیت ترس‌آور می‌شود. این اختلال مشکلات بسیاری را برای افراد ایجاد می‌کند و حتی گاهی باعث می‌شود فرد خانه نشین شود و یا نتواند عملکرد مناسبی در محیط کار و محل تحصیل داشته باشد. این افراد تا حد امکان سعی می‌کنند که از موقعیت ترس‌آور به دور باشند تا دچار اضطراب نشوند.
انواع هراس‌های خاص
محرکهای مختلفی می‌توانند باعث هراس خاص شوند. از جمله شایع‌ترین این محرک‌ها می‌توان به هراس از حشرات مثل سوسک، موش، مار، ارتفاع، آب، وسایل نقلیه عمومی، طوفان، مکان‌های بسته، تونل و پل‌ها اشاره کرد. ممکن است بعضی از افراد به طور هم زمان از چندین موقعیت ترس داشته باشند. به طور کلی این محرکهای ترس‌آور به 4 طبقه کلی تقسیم می‌شوند:
- هراس از حیوانات
هراس یا فوبیا از حیوانات شامل ترس و هراس شدید از حیواناتی مانند گربه، سگ، مار، سوسک، عنکبوت، حشرات و …. می‌شود.
- هراس از محیط طبیعی
هراس یا ترس شدید و افراطی از رعد و برق، باران یا ارتفاع، مثال‌هایی از هراس از محیط طبیعی می‌باشند.
- هراس از خون
هراس از خون مثل ترس از آمپول، جراحت و یا عمل جراحی را شامل می‌شود.
- هراس موقعیتی
هراس موقعیتی به معنای ترس از موقعیت‌های خاص مانند ترس از وسایل نقیله عمومی مانند سوار شدن به هواپیما یا ترس از استفاده از آسانسور می‌باشد.
مقاله پیشنهادی «تله‌های زندگی چیست؟ 11 نوع تله زندگی + دانلود پرسشنامه تله‌های زندگی»
علائم و نشانه‌های اختلال هراس خاص
وجود ترس یا اضطراب بسیار شدید وقتی که فرد در مواجهه با یک محرک یا موقعیت خاص قرار می‌گیرد، علامت اصلی اختلال هراس خاص است. این موقعیت و یا محرک ترسناک تقریبا همیشه سبب برانگیخته‌شدن ترس یا اضطراب زیادی در فرد می‌شود.
افراد به طور فعالانه از رو به رو شدن یا موقعیت یا شیء ترسناک خودداری می‌کنند و یا با ترس و اضطراب زیاد آن را تحمل می‌کنند. این ترس و اضطراب باید همیشه در مواجهه با موقعیت وجود داشته باشد و برای اینکه بتوانیم تشخیص اختلال هراس خاص بگذاریم، این ترس و اضطراب باید حداقل به مدت 6 ماه وجود داشته باشد.
چرا دچار هراس خاص می‌شویم؟
-
هراس خاص جنبه تکاملی دارد
ترس، هیجانی است که جنبه تکاملی دارد و در زمان های خیلی دور به انسان‌ها کمک می‌کرده است که بتوانند از خطرات احتمالی جان سالم به در ببرند. این ترس در یک طبیعت وحشی، بسیار سازگارانه و سودمند بوده است. اما در دنیای امروز، این هراس‌ها به اندازه گذشته مفید نیستند. افرادی که دچار هراس اختصاصی هستند، ممکن است به طور ژنتیکی دستگاه عصبی حساس‌تری داشته باشند که باعث می‌شود نسبت به محرکهای تهدید کننده بیش از حد واکنش نشان دهند.
-
یادگیری هراس خاص
یکی از علت‌های ایجاد هراس اختصاصی، به تجارب قبلی فرد و تاریخچه یادگیری او مربوط می‌شود. این یادگیری می‌تواند به این صورت باشد که یک تجربه بد با چیزهای غیر هراس‌آور همراه شده و فرد به طور ناهشیار آموخته است که از این محرک بترسد. یا از طریق مشاهده شخصی که از چیزی ترسیده است این یادگیری اتفاق افتاده باشد. مثل مادری که از گربه می‌ترسد و فرزندش با مشاهده رفتارهای مادر می‌آموزد که از گربه اجتناب کند.
درمان هراس خاص از طریق مشاوره آنلاین
-
تهیه فهرستی از موقعیت‌های هراس‌آور
برای درمان اختلال هراس خاص، به کمک مشاور آنلاین، ابتدا فهرستی از موقعیت‌های ترس‌آور خود را تهیه کنید. هر کدام از این موقعیت‌ها را درجه‌بندی کنید. به موقعیت‌هایی که بیشترین ترس را ایجاد می‌کنند نمره 10 و به موقعیت‌هایی که کمترین اضطراب را در شما ایجاد می‌کنند نمره 1 بدهید. مشخص کنید دقیقا این موقعیت برای شما چه مفهومی دارد و چه چیزی باعث می‌شود که از آن بترسید. مثلا اگر از آسانسور می‌ترسید مشخص کنید اول به ترس خود چه نمره ای می‌دهید؟ ثانیا تا چه اندازه می‌توانید حضور در آسانسور را تحمل کنید؟ سپس سعی کنید دلایل این ترس را پیدا کنید. مثلا از این می‌ترسید که آسانسور سقوط کند؟ یا از این موضوع می‌ترسید که دچار خفگی شوید.
-
ارزیابی سود و زیان غلبه بر ترس‌ها
وقتی فهرست موقعیت‌های ترسناک را مشخص کردید، به کمک مشاوران متخصص در مشاورلاین می‌توانید به بررسی مزایا و معایب این ترس‌ها بپردازید. شما با کمک مشاور آنلاین خود که متخصص در حوزه اختلال هراس است، مشخص می‌کنید که این هراس‌ها تا الان به شما چه کمکی کرده‌اند و چه محدودیت‌هایی برای شما ایجاد کرده‌اند. وقتی به کمک مشاور آنلاین خود این ارزیابی را انجام می‌دهید، بی شک متوجه مضرات بی‌شمار این هراس‌ها می‌شوید و انگیزه بیشتری پیدا می‌کنید تا به دنبال راهکارهای درمانی برای غلبه بر ترس‌های خود باشید.
-
برنامه‌ریزی برای انجام یک مواجهه
شاید شما هم شنیده باشید که برای غلبه بر ترس، باید با آن رو به رو شد. اما رو به رو شدن با موقعیت‌های هراس‌آور بسیار کار سختی است و فرد مبتلا به هراس اختصاصی ممکن است به تنهایی از عهده آن بر نیاید. مشاوره آنلاین می‌تواند به شما در برنامه‌ریزی برای یک مواجهه رفتاری کمک بسیار زیادی کند. به کمک مشاور آنلاین می‌آموزید که چگونه بر ترس‌های خود غلبه کنید. مشاورین آنلاین در مشاورلاین به صورت تخصصی به شما کمک می‌کنند که به صورت گام به گام و تدریجی فرایند مواجهه رفتاری را انجام دهید تا متحمل اضطراب زیادی نشوید.
نویسنده: تیم تحریریه مشاورلاین
